De 5 Regels - Hoe om te gaan met een narcist

Is je partner een narcist? In vele artikelen vind je het advies om zo ver mogelijk weg te blijven van een narcist. Of dat als je in een relatie zit dat je moet maken dat je weg komt. Dat hoeft niet altijd zo te zijn, er zijn manieren waarop en regels waarmee een relatie kan werken.

Maar dat vraagt wel wat van jullie allebei. In eerste instantie van de narcist, namelijk dat hij inziet dat er ook een deel van het probleem bij hem ligt en dat dus een deel van de oplossing ook bij hem ligt. Als dit inzicht er niet is en de narcist blijft volhouden dat het aan de ander ligt, dan is het een gebed zonder einde. Dan heeft geen enkel stappenplan, regels of therapie enig nut. Maar als hij inziet dat hij er iets aan kan veranderen, dan kunnen jullie samen hieraan werken.

Werken, als in je moet er iets voor doen, energie erin stoppen, aandacht geven, luisteren, hoor en wederhoor. Ook met het inzicht gaat het nog steeds niet vanzelf! Het inzicht maakt het in de eerste instantie alleen maar erger! Het punt van "bewust onbekwaam" is het moeilijkste stuk in een proces, en het is ook een heel belangrijkste stukje. Dit is wel het stuk waar de meeste mensen opgeven. In dit artikel geef ik een aantal tips die helpen om de relatie te verbeteren. Deze tips heb ik niet zelf bedacht, deze komen van Dr. Martin Appelo. Hij is gezondheidszorgpsycholoog en gedragstherapeut. Hij werkt als docent, trainer, therapeut en supervisor. Hij heeft meerdere boeken geschreven waaronder Een spiegel voor narcisten. En niet geheel onbelangrijk, hij is ervaringsdeskundige.

Narcisme

Voordat ik verder ga met de tips geef ik je nog wat uitleg over narcisme. Narcisme is niet te genezen. Als je dacht dat je hem ging genezen of hoopt dat hij veranderd, dan kan ik je gelijk uit die droom helpen. Narcisme is niet te genezen. En een groot deel zal niet of kan niet veranderen.

"Narcisme is een programma op de harde schijf." Zo omschrijft Appelo het in zijn college.

Het is een schadelijk programma, niet alleen voor hem zelf maar ook voor zijn omgeving. Er kunnen veel mensen gekwetst worden. Mensen die hij afstoot en daarmee kwetst om zichzelf te beschermen. Daarnaast kan hij problemen hebben in liefdesrelaties of zakelijke problemen, zoals conflicten met leidinggevenden. Pas als hij naar zichzelf wil kijken dan kan er iets veranderen. Anders niet.

Een instabiele basis

Uit onderzoek is gebleken dat narcisme ontstaat in de vroege kinderjaren. Hier is er te weinig of juist teveel liefde, aandacht en waardering gegeven. Dus bij de één wordt er geen liefde en aandacht gegeven: Ik werk om mijn gezin te onderhouden dat is toch genoeg? Knuffelen is voor watjes. Heb je alweer je kleren vies gemaakt? Ga maar in de hoek staan of je krijgt met de riem. Of juist teveel: Jij bent bijzonder, jij bent beter dan alle anderen. Onze huidskleur (bruin, wit, geel) is de echte kleur, de anderen moet je zoveel mogelijk vermijden, zij zijn slecht. Omdat jij een De Vries/Goudlokje/Trump bent, heb jij recht op meer. Wie betaald bepaald. Appelo beschrijft dit als Oersoep. Beide uitersten hebben een negatief effect. Afhankelijk van de persoon en zijn biologische kenmerken kan dit ontwikkelen tot narcisme. Bij vrouwen ontwikkeld het zich vaker tot Borderline.

De Narcistische Cirkel

Wat Appelo ook uitlegt is hoe een narcistische cirkel werkt. Waarom is dit belangrijk? Omdat de oplossing ook op elk van die gebieden ligt. Een korte uitleg over de cirkel: Het begint bij de instabiele basis, te weinig of te veel liefde en aandacht. Beide is schadelijk. Daaruit ontstaat de eigenschap dat hij zichzelf gaat opblazen. Daardoor kan hij niet de liefde beantwoorden van een ander, afhankelijk van het type narcist: omdat hij wil dat iemand hem aanbidt of dat iemand voor hem zorgt. Daardoor is er geen wederkerigheid. En zoals je hebt kunnen lezen in de vorige blogs dan is de volgende stap afstoten. Als je mij niet aanbid, dan rot je maar op of spijt en schuld maar er veranderd niks. Dan zijn we weer terug bij de basis; zie je wel ik kan beter alleen blijven, ik kan het beter zelf doen, etc. Een instabiele basis...

Regels voor als je een narcistische partner hebt

Deze regels gaan alleen werken als de partner ook wil veranderen. Want het meeste werk ligt bij hem. Jij als partner kan hem hierin ondersteunen en helpen door je ook aan deze regels te houden. Het zijn daarom ook geen tips maar regels. Een narcist heeft behoefte aan duidelijkheid. Dit zijn de regels:

Instabiele basis

Regel 1 - Leren vragen.

Als de oorzaak in een instabiele basis ligt, dan ligt een deel van de oplossing ook in het hanteren van een instabiele basis. Of oefenen met het creëren van een stabiele basis. Wat het beste helpt volgens dr. Apello is om te starten met medicatie. Een narcist kan zich helemaal suf mediteren maar dat gaat hem niet helpen om de rust te vinden. Medicatie kan daarbij helpen. Pas als de rust er is kunnen de volgende stappen worden gezet namelijk visualisatie, ademhaling en Cue conditioning. Een simpele oefening is bijvoorbeeld je partner laten vragen om iets wat hij wil hebben. Mag ik alsjeblieft ... een kopje koffie, de boter, een biertje, etc. Of Kun je mij ... aangeven? Dit lijkt heel kinderachtig maar besef je wel dat er op hele jonge leeftijd op dit punt iets is misgegaan. Hij namelijk geleerd dat waar hij om vraagt of dat wat hij nodig heeft is er niet of dat krijgt hij niet. Dan is dit het niveau waarop je nu gaat starten. Het vraagt om heel veel oefening en geduld. Leren vragen. Leren ontvangen.

De regels op een rij:

- medicatie

- visualiseren van een veilige plek

- focus op je ademhaling

- Cue conditioning leren met behulp van een therapeut

(Cue conditioning (ontspannen door een bepaald woord te noemen) gaat als volgt. Allereerst stel je bij jezelf vast wat een prettige plek voor je is. Waar voel je je helemaal ontspannen? Dat kan zijn op de bank thuis, dat kan ook zijn op de boerderij van een vriend, in het bos, op het strand.

Als je de ‘cue voor ontspanning’ bepaald hebt, ga je deze cue koppelen aan ontspanning. Dat gebeurt bijvoorbeeld door een ontspanningsoefening te doen en bij geheel ontspannen toestand jezelf de instructie te geven: ‘zodra ik tegen mezelf het woord ‘boerderij’ zeg, komt dit gehele gevoel van ontspanning weer terug.’

Stel dat je op een vergadering zit en merkt dat de spanning oploopt. Dan zeg je tegen jezelf ‘boerderij' en als het goed is, reageert je lichaam daarop met ontspanning.)

Opblazen

Regel 2 - Leren de frustratie tolerantie verhogen

De tweede stap in de cirkel is het opblazen. De tweede regel gaat dan ook over het leren herkennen van het opblazen. En dit is voor een narcist heel lastig. Het is een eigenschap die hij al zo lang kent, dat hij niet weet dat het ook anders kan. Ze zijn het gewent om het zo te doen. Hoe kun je dit dan leren? Door te oefenen en het leren herkennen van het oblazen. Nog spannender wordt het als je gaat oefenen met "om kritiek vragen". En bewust aanhoren van dingen die niet goed zijn of beter kunnen zonder daarop te reageren. Om zo de frustratie tolerantie te vergroten. Want als je partner minder gefrustreerd raakt, hoeft hij zich ook minder op te blazen. Of vraag om een compliment. Hoe gek dit ook klinkt, probeer het eens met vragen. Je hoeft je niet op te blazen. Ik vind je zo ook leuk.

De regels op een rij:

- opblaaskenmerken leren herkennen (wannneer, bij wie, hoe)

- Kritiek vragen (zonder daarop te reageren)

- Een compliment vragen

Wederkerigheid

Regel 3 - Vragen om iets en Aandacht voor de ander

Een narcist kan oefenen door bijvoorbeeld belangstelling te tonen in de ander. Wat heb jij gedaan vandaag? Hoe was je dag? Kan ik je ergens mee helpen? Dat voelt in het begin waarschijnlijk heel gemaakt en onwennig, en dat klopt ook want het is nieuw. Hij kan ook eens proberen een gunst te vragen. Zou jij misschien mijn overhemd willen strijken? Kun jij morgen met de boodschappen voor mij scheermesjes meenemen? Wil je mij de hagelslag aangeven alsjeblieft? Dit is voor de narcist soms zelf zo spannend dat hij het liever niet zal doen. De angst is een diepgewortelde angst, dat wat ik nodig heb krijg ik niet... Leren vragen.

De regels op een rij:

- Ruimte geven aan anderen

- Belangstelling tonen in anderen

- Een gunst vragen

Afstoten

Regel 3 - Afleren van de psychologie van de kikker

Kikkers zijn gewend om te duiken voor ooievaars. Dus als een vogel op de rand van de sloot zit of een vogel laag overvliegt, duikt hij weg. Ongeacht of het een ooievaar is of niet. Hij heeft geleerd om voor alles te duiken. Een narcist heeft geleerd, als het niet veilig is dan ga ik in de aanval. Het gaat een narcist helpen als hij dit gaat afleren. Dat kan hij doen door bijvoorbeeld de waarschuwingssignalen te leren herkennen. Hij weet waarschijnlijk zelf heel goed wanneer hij zich aangevallen voelt en wat er nodig is. Dr. Appelo legt uit dat het bijvoorbeeld kan zitten in de bewoording. Tijdens het afwassen krijgt hij te horen dat een bord vies is. Wat hij hoort is een beschuldiging dat hij het niet goed genoeg heeft gedaan. Wat kan helpen is door eerst iets liefs te zeggen (veilige en stabiele basis creëren) en dan aan te geven dat iets beter kan. "Liefje, zou je dit bord nog een keer kunnen doen, er zit nog viezigheid op." Dat klinkt heel kinderachtig en dat is het ook. Maar nogmaals, dit is waar het brein is onderontwikkeld. Hier is het in de kindertijd mis gegaan, dus hier op dit punt zul je het moeten aanpakken. Je kunt het uitproberen door beide manieren van aanspreken te testen. Met en zonder liefje of schatje. Laat je verrassen door het resultaat! Als hij zich aangevallen voelt is er ook nog de optie van een Time-Out nemen. Trek je even terug om rustig te worden. Dit voelt voor een narcist vaak als gezichtsverlies en hij zal dit dus echt moeilijk vinden maar het is voor de relatie verstandig om te doen. Ga je voor je gelijk of ga je voor je geluk?

De regels op een rij:

- Psychologie van de kikker opgeven

- Waarschuwingssignalen herkennen

- Time-out nemen

Regel 4 - Geef je grens aan

Het is heel belangrijk om je grenzen aan te geven, maar belangrijker nog om er consequenties aan te verbinden en die nakomen. Net als bij kinderen heeft dreigen geen zin als je het niet tot uitvoer brengt. Als je steeds tegen je kinderen zegt: nog 1x en dan pak ik je telefoon af. Of dan mag je geen tv kijken of je mag niet buiten spelen. En als het kind het nog een keer doet en je geeft vervolgens de straf niet, dan denkt het kind "Ze doet het toch niet dus ik kan gewoon doen wat ik wil." Dat is bij de narcist net zo. Ook hier lijkt het kinderachtig maar onthou dat er juist in dat kindstuk verwondingen zijn geweest waardoor je het zo moet doen. Dus als je dreigt met iets, voer de consequentie dan ook uit. Bijvoorbeeld: Als je zo tegen mij praat dan loop ik weg. En doe dat dan ook. Loop weg. Ga niet in discussie. Ga niet proberen de strijd te winnen. Dat lukt je toch niet. Als je blijft heb je het fout gedaan en als je wegloopt ook.

Regel 5 - Wees duidelijk

Een laatste regel voor diegene met een narcistische partner: Wees duidelijk. Hij vind nuances lastig, hij begrijpt geen hints en kan niks met onduidelijke boodschappen. De boodschappen: Je werkt zoveel, ik zie je bijna nooit, kunnen we eens wat samen doen? Zullen we meer tijd samen doorbrengen? Daar kan hij niks mee. Geef aan wat je klacht is, vertel wat je nodig hebt en vertel wat dat voor hem inhoudt. Dus: Je werkt te veel, ik wil je graag meer zien. Zullen we 2 avonden in de week, op dinsdag en donderdag van 20:00 tot 23:00 samen doorbrengen? Schep duidelijkheid.

Van Klacht -> naar Wens -> naar Gedrag.

Wat is je klacht? Wat is je wens? Welk gedrag hoort daar bij?

Ook dit lijkt heel kinderachtig en dat is het ook. Dit is wat hij nodig heeft. Het is gewoon duidelijk. Geen dubbele boodschappen, geen hints, geen vage afspraken. Duidelijkheid. Dat is voor jou en voor hem prettig.

Op het grafsteen van een narcist staat: "Hij had altijd gelijk, maar niemand om het mee te delen."

Heb je na het lezen van deze regels nog vragen? Aarzel dan niet om mij een bericht te sturen! Heb je een narcistische partner of wil je weten of je partner een narcist is? Lees dan ook de vorige blogs over dit thema:

Een herkenbaar verhaal van 2 mensen die zich ongelofelijk tot elkaar voelen aangetrokken.Hij begrijpt mij...

Een test om erachter te komen of je partner narcist is of narcistische trekjes heeft. Test 1: is mijn partner een narcist?

Een ander verhaal over 2 mensen die zo verschillend zijn maar zij ziet zijn ware Ik... Hij is groots maar hij heeft een klein hartje...

Een test om erachter te komen of je partner narcist is of narcistische trekjes heeft. Test 2: Is mijn partner een narcist?

#Narcist #narcistisch #narcistischmisbruik #narcistischepartner #ismijnpartnernarcist #narcisme #MjonvanOers